یکشنبه, ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ / ۱۰:۰۰:۱۵
رئیس هئیت ورزش های پهلوانی و زورخانه ای ارتش که فرماندهی پایگاه هوایی شهید عبدالکریمی بندرعباس نیز عهده‌دار است، فلسفه و فرهنگ این رشته ورزشی را تشریح کرد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آداک، ورزش های زورخانه ای که به آن ورزش های باستانی نیز گفته می شود، یکی از آیین های پهلوانی و سنتی ایرانیان است که در آن، مجموعه ای از حرکت های ورزشی، با وسایل و بی وسایل انجام می شود و از دوران های قدیم رواج داشته است. درکنار فنون رزمی و نمایشی که در این ورزش ها وجود دارد، یکی از وجوه تمایز این رشته با سایر ورزش ها، حاکمیت اصول اخلاقی در آن است به گونه ای که از یک ورزشکار باستانی کار در کنار آمادگی جسمانی، انتظار خصوصیاتی مانند جوانمردی، کمک به فقراء، دستگیری از ضعفاء، گشاده رویی و مهمان نوازی بیشتر از سایرین انتظار می رود. نکته دیکر در مورد این ورزش اینکه؛ ذکر نام و سخن مولی الموحدین حضرت علی (ع) در گود زورخانه به عنوان کسی که سرآمد نوع بشر از بدو خلقت تا کنون در داشتن خصوصیات مذکور است، تبدیل به جزء جدایی ناپذیر این ورزش شده است. به بهانه روز فرهنگ پهلوانی و ورزش های زورخانه ای، با سرتیپ دوم خلبان محسن حیدریان، رئیس هئیت ورزش های پهلوانی و زورخانه ای ارتش که فرماندهی پایگاه هوایی شهید عبدالکریمی بندرعباس را نیز عهده دار است، در مورد این ورزش به گفتگو نشسته ایم که مشروح این گفتگو تقدیم شما خوانندگان عزیز می‌شود.
رضا قصدی سعدآباد- کارشناس ارشد الهیات و علوم اجتماعی
■ امیر، حضرتعالی چه تعریفی از فرهنگ پهلوانی دارید و علت نامگذاری ۱۷ شوال به عنوان روز فرهنگ پهلوانی و ورزش‌های زورخانه‌ای چه بوده است؟
۱۷ شوال روز فرهنگ پهلوانی و ورزش های زورخانه‌ای را تبریک عرض می‌کنم. نامگذاری این روز به این مناسبت، در حقیقت مربوط به سالروز جنگ خندق برمی‌گردد که آقا امیرالمومنین (ع) در این جنگ کار بزرگی را انجام دادند که برای ما و همه رهروان راستین ایشان یک خط مشی و درس بزرگ اخلاقی و اعتقادی باشد. حضرت علی (ع)، بعد از اینکه بر عمرو بن عبدود جنگاور نامی عرب در آن زمان غلبه کرد و خواست کار وی را تمام کند او به حضرت(ع) بی‌احترامی کرده و آب دهان بر صورت مبارک ایشان پرتاب می کند. در این لحظه حضرت علی (ع) برمی‌خیزد، یک دوری می‌زند، بعد برمی‌گردد و کارش را تمام می‌کند. بعدها که از ایشان علت این درنگ را می پرسند، می‌فرمایند؛ اگر آن لحظه من او را می‌کشتم برای نفس و خودم بود، در حالی که همه کارها باید برای رضای خدا باشد. و این درس بزرگ پهلوانی است.
از علت همین نامگذاری این روز مشخص می‌شود فاکتور اصلی مرام و اخلاق پهلوانی این است که کار برای خدا و رضایت الهی باشد. پهلوان کسی است که کارش برای رضای خدا باشد، از خودش بگذرد و برای خدا کار کند و به سمت و سویی برود که رضایت خداوند در آن وجود دارد.
■ به نظر شما برای توسعه فرهنگ پهلوانی باید چه اقداماتی انجام شود؟
اگر بخواهیم فرهنگ پهلوانی را به عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی و مهم سبک زندگی ایرانی و اسلامی در جامعه توسعه بدهیم ما باید الگوی عملی داشته باشیم که در این خصوص نمونه‌های زیادی داریم. در رأس همه اینها شهدا و خانواده‌های معظم شهدا قرار دارند. اینها پهلوان‌های واقعی بودند که برای رسیدن و یا حفظ یک سری ارزش‌ها، از عزیزترین چیزشان یعنی از جان خود گذشتند. به جز اینها، کسان دیگری هم هستند که برای حفظ امنیت و ارزش‌های اسلامی که در جامعه ما به حمدالله کم هم نیست، از خودشان می‌گذرند تا آن ارزش‌ها را حفظ کنند و جز رضای خداوند توقع هیچ چیزی را ندارند. این موضوع باید تبیین ترویج و در جامعه نهادینه سازی شود تا ما شاهد جلوه‌های فرهنگ پهلوانی، به عنوان یک ارزش متعالی در جامعه باشیم.
توسعه ورزش های پهلوانی و زورخانه ای یک اقدام موثر در ارتقاء فرهنگ و ارزش های حسنه است چون این ورزش نماد غالب فرهنگ پهلوانی است. فرهنگ پهلوانی نباید مختص همین ورزش زورخانه‌ای باشد بلکه باید در کل جامعه ورزشی ما این فرهنگ حاکم شود. ورزشکاران ما باید دارای این مسلک و مرام پهلوانی به عنوان یک مفهوم و ارزش فراگیر باشند.
■ چه اقداماتی برای ترویج و توسعه ورزش پهلوانی در ارتش انجام شده است؟
اقدامات زیادی در راستای توسعه و ترویج ورزش زورخانه‌ای و فرهنگ پهلوانی در ارتش انجام شده است. ما سالها است به صورت منظم مسابقات این ورزش را در سطوح مختلف یگانی، نیرویی و کل آجا برگزار می‌کنیم. برای ارتقاء توان و مهارت‌های ورزشکاران کلاس‌ها و دوره‌های مختلف بزار می‌شود، اما تمرکز اصلی ما بر روی جذب مخاطب هست و تلاش می‌کنیم جوان‌ها را به این ورزش جذب کنیم. تیم‌های مختلف در رده‌های سنی نونهالان نوجوانان و جوانان تشکیل شده و امکانات لازم در اختیارشان قرار گرفته است.
از نظر زیرساختی هم الحمدالله در نیروی هوایی همه پایگاه‌ها دارای زورخانه هستند. تنها پایگاهی که در نیروی هوایی زورخانه نداشت، همین پایگاه بندرعباس بود که ما دو سال پیش زورخانه حیدر کرار (ع) را از صفر تا صد ساختیم که هم برای پایگاه و هم شهر بندرعباس بسیار اثرگذار است هر روز چند نوبت ورزشی در این زورخانه فعالیت انجام می‌شود و پرسنل نیروی هوایی همراه سایر نیروهای ارتش و نیروهای مسلح در رده‌های سنی مختلف از این امکان وجود آمده بهره می‌شوند.
در دیگر نیروها هم وضعیت مطلوبی داریم. اکثر یگان‌های نیروی زمینی دارای زورخانه می‌باشند. علاوه بر اینها، از آنجایی که ما به دنبال جذب کارکنان از همان زمان ورود به ارتش به این رشته هستیم، تاکید کردیم که در اماکن آموزشی ارتش چه دانشگاه‌های افسری و چه مراکز آموزش درجه داری، حتماً زورخانه وجود داشته باشد و در این راستا زورخانه دانشگاه هوایی در همین دو سال اخیر و در دوره مدیریتی ما افتتاح و به بهره‌برداری رسید.
ما یک طرحی را هم ارائه دادیم به این شکل که هر افسر یا درجه داری که از مراکز آموزشی ارتش فارغ التحصیل می‌شود، همانطور که به افسران یک شمشیر به عنوان نماد نظامی گری داده می‌شود، یک جفت میل باستانی هم به این عزیزان بدهیم تا این جزئی از زندگی اش باشد. درگذشته تامین این تعداد میل باستانی سخت بود، اما با توجه به سطح فناوری امروز قابل تحقق است. من در ۳۲ سال خدمتی که افتخار داشتم در ارتش جمهوری اسلامی ایران باشم، هرجا که رفتم یک جفت میل باستانی همراه من بوده است. تاثیر آن را به خوبی می‌دانم و به خیلی‌ها هم میل باستانی هدیه داده‌ام.
■ در بُعدِ قهرمانی در این سالها در ورزش های زورخانه ای چه توفیقاتی داشته اید؟
در مسابقات نیروی هوایی با اینکه دو سال است تیم پایگاه هوایی بندرعباس دارای زورخانه شده است، توانست مقام سوم مسابقات نیرو هوایی را به دست بیاورد و نیروی هوایی ارتش هم در مسابقات ارتش مقام نخست را به دست آوردیم. کار ارزشمند دیگری که در سال گذشته انجام شد، این بود که با تلاش و همت همکاران ما در هیئت ورزش‌های پهلوانی و زورخانه ارتش و با تلاشی که ورزشکاران ما انجام دادند، توانستند عنوان نخست مسابقات قهرمانی نیروهای مسلح را به دست بیاورند.
■ حضرتعالی تاثیر فعالیت در حوزه ورزش های زورخانه ای را در جامعه کارکنان و خانواد های ارتشی چگونه ارزیابی می کنید؟
ببینید! در همه زورخانه‌های ارتش در کنار ورزش کلاس‌های قرآن برگزار می‌شود. تفسیر نهج البلاغه و کلام امیرالمومنین در فضای زورخانه‌ها طنین انداز می‌گردد و امکان ندارد که ورزشی انجام شود انجام شود که در انتهای آن بزرگتر گود یکی از جملات نهج البلاغه را نگوید یا یک بحث اخلاقی را مطرح نکند. مسلماَ اینها اثرگذاری خود را خواهند داشت و تلاش ما این است که این موضوع فراگیر شود و در سایر ورزش ها و جمع ها شاهد این اقدامات باشیم.
■ به نظر شما در کشور ما چه چالش‌ها و موانعی در راه توسعه ورزش‌های زورخانه‌ای و فرهنگ پهلوانی در وجود دارد و چه باید کرد؟
در مورد چالش‌های موجود در این رشته ورزشی باید بگویم انتصاب رئیس فدراسیون و روسای هیئت‌های استانی باید توسط بزرگترها و خاک خورده‌های گود مشخص شوند نه بر اساس حکم ریاستی و روابط خارج از گود زورخانه. باید شکل سنتی این ورزش را حفظ کنیم. چالش دیگر مربوط به ساخت و اداره زورخانه‌ها است. نخست اینکه مسئولیت زورخانه ها باید با فعالان و پیشکسوتان این حوزه باشد، چون زورخانه یک پایگاه و مرکز موجد ارتباطات سالم و سازنده اجتماعی است. خیلی از گره‌ها در زورخانه‌ها گشوده می‌شود، دعواها تبدیل به دوستی می‌شود لذا کسی که مسئول زورخانه است باید پیشکسوت و خاک خورده گود باشد. از طرفی دیگر نباید نگاه به ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای مانند یک سالن فوتبال یا استخر و امثالهم باشد در این ورزش درآمدزایی وجود ندارد، سود و بهره این ورزش اول غنای فرهنگی دینی و اخلاقی جامعه است که از هر سودی بالاتر است و در مرحله بعد آمادگی جسمانی قرار دارد.
■ چه نقشی برای توسعه ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی در حفظ فرهنگ و هویت ملی معرفی می‌کنید؟
از آنجایی که کشور ما در معرض تهاجم فرهنگی است، ورزش زورخانه‌ای هم به عنوان پرچمدار فرهنگ پهلوانی لاجرم در این دایره قرار دارد و تلاش برای تغییر ذائقه مردم از این ورزش به ورزش های جدید و مدرن انجام می‌شود. مانند کاری که در عرصه موسیقی و یا حتی در مسائل مربوط به غذا و پوشش ما شاهد آن هستیم و رغبت جوانان به موضوعات مدرن بیشتر شده است. ما سایر رشته‌ها را نفی نمی‌کنیم و قطعاً ورزش به صورت کلی امر پسندیده و مقبولی است اما بعضا شاهد آسیب‌هایی هستیم که هدف از ورزش را تحت تاثیر قرار می‌دهد مانند شهرت و مسائل اقتصادی.
ورزش برای تقویت قوای جسمانی است اما هدف از تقویت قوای جسمانی همانطور که در دعای کمیل آمده است «قوه علی خدمتک جوارحی»، قدرت یافتن برای خدمت به خدا است که یک امر اعتقادی و اخلاقی است . ورزش پهلوانی کامل‌ترین دستورالعمل و ساز و کار رسیدن به این ارزش را در بین همه رشته‌های ورزشی دارا است. ما در هیئت ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای ارتش، توسعه ورزش زورخانه‌ای را راهکاری برای توسعه فرهنگ پهلوانی می‌دانیم و معتقدیم باید این فرهنگ در همه رشته‌های ورزشی ما اولویت داشته باشد. مثلاً ورزشکار ما در عرصه بین المللی وقتی وارد یک مسابقاتی می‌شود، باید این دیدگاه را داشته باشد که من با قهرمانی در این مسابقات که باعث شادی مردم و بالا رفتن عزت و غرور ملی می‌شود، رضایت خداوند را به دست می آورم و اینکه مشهور بشوم و یا جایزه‌ای را به من بدهند، باید در اولویت های بعدی باشد.
■ در پایگاه هوایی شهید عبدالکریمی که حضرتعالی فرماندهی آن را بر عهده دارید چه اقداماتی برای توسعه و ترویج فرهنگ پهلوانی و ورزش‌های زورخانه‌ای انجام شده است؟
بدیهی است که ما به دنبال تبلیغ و جذب عامه مردم به ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای باشیم اما بسیاری از خانواده‌ها و جوانان فکر می‌کنند این کار بسیار دشواری است و بعضاً خانواده‌ها نسبت به ورود فرزندان به این ورزش مقاومت می‌کنند. برای اینکه خلاف این دیدگاه را اثبات کنیم و همچنین انگیزه‌ای در بین علاقمندان این ورزش ایجاد شود اکثر مراسمات که در سطح پایگاه هوایی بندرعباس برگزار می‌شود اجرای ورزش‌های باستانی جز جدایی ناپذیر مراسم است و از همه اقشار از بچه تا بزرگسال حضور دارند. در کنار این در همه رده‌های سنی تیم‌های مختلفی فعالیت می‌کنند و میدان برای حضور همه مهیا است. این نکته را هم عرض کنم که این ورزش از خیلی از ورزش‌هایی که الان هست از نظر درصد احتمال آسیب دیدگی بسیار پایین است و از نظر علمی هم در آمادگی جسمانی فرد تاثیر بسیار زیادی دارد.
■چه انتظاراتی از دولت و سازمان‌های مربوطه، سلسله مراتب محترم فرماندهی در رده های مختلف برای حمایت از ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی دارید؟
من از همه مسئولین و به ویژه فرماندهان محترم استدعا دارم که این ورزش را که با فرهنگ ایرانی و اسلامی تنیده شده است توسعه بدهند، امکاناتش را فراهم کنند، به ورزش‌های صبحگاهی بیاورند تا عرصه بروز داشته باشد. این کار عین خدمت به این مملکت، نظام دین و آب و خاک و مصداق دلسوزی است. نباید برای این کار منتظر نامه و بخشنامه و دستورالعمل باشند.